شهر قزوین، مرکز استان قزوین، در مرکز ایران واقع شده و از شهرهای باستانی با قدمتی چند هزار ساله است. قزوین در دوره‌های مختلف تاریخی، به ویژه در زمان صفویه، از اهمیت خاصی برخوردار بوده و برای مدتی به عنوان پایتخت ایران انتخاب شده است. این شهر به دلیل قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم، به عنوان شاه‌راهی برای تجارت و بازرگانی بین شرق و غرب ایفای نقش کرده و همین موقعیت استراتژیک باعث رونق اقتصادی و فرهنگی آن در طول تاریخ شده است.

تاریخ قزوین به دوران ساسانیان بازمی‌گردد؛ گفته می‌شود که شاپور اول ساسانی این شهر را بنا نهاده و آن را “شاد شاپور” نامیده است. در دوره‌های بعد، قزوین با اسامی مختلفی همچون “آرساس” و “راژیا” شناخته شد و طی سالیان طولانی به عنوان دژی نظامی و پایگاهی استراتژیک مورد توجه قرار گرفت. قزوین در طول تاریخ، از اقوام مختلف مانند کاسی‌ها و کاسیت‌ها نیز تأثیر پذیرفته و این نام‌ها در زبان‌های مختلف به نام این شهر گره خورده است.

در دوران اسلامی، قزوین به عنوان مرز و ثغری برای جهاد با دیلمیان شناخته شد. در این دوران، به ویژه در دوره عباسیان، شهر قزوین توسعه یافت و به یکی از مراکز مهم علمی، فرهنگی و مذهبی تبدیل شد. خانه‌سازی و توسعه شهری در این دوران آغاز شد و نقش استراتژیک این شهر در دفاع از مرزهای اسلامی نیز گسترش یافت.

در دوره سلجوقیان نیز قزوین جایگاه ویژه‌ای داشت و در دوران حکومت طغرل و آلب‌ارسلان، این شهر به عنوان یکی از مراکز قدرت شناخته می‌شد. اما اوج شکوفایی قزوین در دوران صفویه و به ویژه زمان شاه تهماسب صفوی بود، زمانی که این شهر به مدت ۵۷ سال به عنوان پایتخت ایران انتخاب شد. در این دوره، قزوین به مرکز تجمع دانشمندان، هنرمندان و بزرگان تبدیل شد و آثار معماری برجسته‌ای مانند کاخ چهل ستون، مسجد جامع قزوین و کاروانسرای سعدالسلطنه به جا مانده از این دوران است.

قزوین همچنین با عنوان پایتخت خوشنویسی ایران شناخته می‌شود و در طول تاریخ، خوشنویسان بزرگی همچون «میرعماد قزوینی» از این شهر برخاسته‌اند. قزوین با داشتن بیش از ۱۰۰۰ اثر تاریخی و باستانی ثبت شده، از جمله شهرهایی است که بالاترین تعداد آثار تاریخی در ایران و سومین در جهان را دارد. از مهم‌ترین این آثار می‌توان به قلعه سمیران، آب انبار سردار و حمام قجر اشاره کرد.

از دیگر ویژگی‌های قزوین می‌توان به ساخت خیابان سپه، اولین خیابان ایران، و آب انبار سردار به عنوان بزرگ‌ترین آب‌انبار تک گنبدی جهان اشاره کرد. همچنین، منطقه قزوین به دلیل قرار گرفتن در دشت‌های حاصل‌خیز و وجود صدها تپه باستانی، دارای قدمت ۹۰۰۰ ساله یکجانشینی است که این شهر را به یکی از قدیمی‌ترین مناطق مسکونی ایران تبدیل کرده است.

در دوره‌های مختلف تاریخی، از مادها تا دوران معاصر، قزوین همواره یکی از مراکز مهم ایران بوده و با فراز و نشیب‌های بسیاری مواجه شده است.

• درگاه اینترنتی شهرداری قزوین: https://www.qazvin.ir/
• درگاه اینترنتی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان قزوین: https://www.qazvin.mcth.ir/