اهواز، شهری باستانی و دارای پیشینه‌ای غنی در استان خوزستان، در جنوب غربی ایران قرار دارد. این شهر از دوره ساسانیان به عنوان یکی از مهم‌ترین شهرهای خوزستان شناخته می‌شده و نقشی اساسی در تجارت و صنایع منطقه ایفا می‌کرده است. اهواز در زمان ساسانیان، به‌ویژه در دوره اردشیر بابکان و پسرش شاپور اول، به دلیل ساخت سدها و کانال‌های آبیاری متعددی بر روی رود کارون، به مرکز مهمی برای کشاورزی و آبیاری کشتزارها و نخلستان‌ها تبدیل شده بود. سد معروف شادروان اهواز (یا سد خداآفرید) که به دستور اردشیر بابکان ساخته شد، به شهر شکوه و رونق بخشید. این سد، همراه با شبکه‌ای از نهرها مانند نهر شاهجرد، اهواز را به دو بخش تقسیم می‌کرد و زمینه‌ای برای آبادانی بیشتر این منطقه فراهم می‌آورد.

پس از فتح خوزستان توسط اعراب در دوران اسلامی، اهواز به یکی از پایگاه‌های مهم خوارج تبدیل شد. این شهر در دوران اولیه اسلامی به‌واسطه سدهای موجود بر روی رود کارون از بزرگ‌ترین و پررونق‌ترین شهرهای خوزستان به‌شمار می‌رفت. در قرن سوم هجری، فتنه زنگیان باعث ویرانی و از دست دادن رونق این شهر شد. با این حال، در دوران عضدالدوله دیلمی، اهواز به عنوان یک مرکز تجاری بازسازی شد. عضدالدوله علاوه بر مرمت پل هندوان که دو بخش شهر را به هم متصل می‌کرد، مساجد و بناهای دیگری نیز احداث کرد و این شهر را دوباره به رونق گذشته خود بازگرداند.

اهواز به دلیل موقعیت جغرافیایی ممتاز خود در کنار رود کارون، از دیرباز نقشی مهم در بازرگانی و تجارت داشته است. رود کارون که قابلیت کشتی‌رانی داشته، امکان تبادل کالاها و ارتباط با سایر مناطق را فراهم می‌کرد. به‌ویژه در دوران قاجار، این شهر به عنوان بندر اصلی ایالت‌های مرکزی ایران شناخته می‌شد. در دوره ناصرالدین شاه قاجار، با آزادی کشتیرانی در رود کارون و ساخت تأسیسات تجاری مانند بندر ناصریه، که بعدها به اهواز تغییر نام یافت، اهمیت اقتصادی شهر دوچندان شد. در همین دوران، حسین قلی‌خان نظام‌السلطنه، حاکم خوزستان، برای تسهیل امور تجاری اقدام به احداث بازار، کاروانسرا، و لنگرگاه‌های متعدد کرد. این بندر به نام ناصرالدین شاه “ناصریه” نامگذاری شد و بعدها در دوره پهلوی به نام تاریخی “اهواز” بازگشت.

اهواز در قرون اولیه اسلامی، به دلیل ویژگی‌های جغرافیایی و تجاری‌اش، مرکز مهمی برای مبادلات کالا و سکونتگاه تجار، دانشمندان و روحانیون بود. در این دوره، این شهر به دو بخش اصلی “مدینه” و “جزیره” تقسیم می‌شد که توسط پلی به نام “پل هندوان” به یکدیگر متصل می‌شدند. با وجود رشد و شکوفایی اولیه، اهواز در قرن چهارم هجری به تدریج رو به زوال گذاشت. حملات، شورش‌ها و حوادث طبیعی، به ویژه طغیان رودخانه کارون و شکستن سد شادروان، باعث شد که این شهر به‌طور کامل ویران و مردم آن پراکنده شوند.

با این حال، در دوران قاجار، به دلیل نقش ویژه‌ای که در تجارت منطقه‌ای ایفا می‌کرد، این شهر مجدداً احیا شد و با تأسیس بندر ناصری و رونق کشتیرانی در رود کارون، جانی دوباره گرفت. این بندر، به عنوان مرکز تبادل کالا میان ایران و سایر نقاط جهان، به ویژه هند و آفریقا، مورد توجه قرار گرفت و باعث شد تا بسیاری از تجار از شهرهای مجاور مانند شوشتر و دزفول به اهواز مهاجرت کنند.

اهواز در قرن بیستم به ویژه با ساخت راه‌آهن سراسری و پل‌های متعدد بر روی کارون، به یکی از شهرهای مهم صنعتی و اقتصادی ایران تبدیل شد. پل‌های تاریخی این شهر، از جمله پل سفید (پل معلق)، که در دهه ۱۹۳۰ توسط مهندسان آلمانی ساخته شد، به نمادی از پیشرفت و معماری صنعتی اهواز بدل شدند. این پل‌ها، همراه با تأسیسات صنعتی و تجاری، به شکوفایی بیشتر شهر کمک کردند و اهواز را به یکی از قطب‌های تجاری و صنعتی جنوب ایران تبدیل نمودند.

امروزه، اهواز به‌عنوان مرکز استان خوزستان، همچنان از اهمیت ویژه‌ای در بخش‌های اقتصادی، صنعتی و تجاری برخوردار است و پل‌های متعدد آن بر روی رود کارون، نه تنها نمادی از تاریخ غنی شهر، بلکه جاذبه‌ای گردشگری برای بازدیدکنندگان به‌شمار می‌رود. رود کارون که زمانی بستر مهم‌ترین مبادلات تجاری منطقه بوده، امروز نیز همچنان در زندگی و هویت شهری اهواز نقش کلیدی ایفا می‌کند.

• درگاه اینترنتی شهرداری اهواز:  https://www.ahvaz.ir
• درگاه اینترنتی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان خوزستان: https://miraskhz.ir/