خوانسار

شهر خوانسار، با پیشینه‌ای غنی و تاریخی، از دیرباز محل سکونت اقوام مختلف و مرکزی مهم در تاریخ ایران بوده است. یکی از جالب‌ترین روایات این شهر، مهاجرت گروهی از یهودیان به این منطقه در زمان کوروش بزرگ است. اسنادی که نشان‌دهنده حضور یهودیان مهاجر در محله‌ای به نام شهرک – جهودا (یا جیدا) هستند، اکنون در همدان نگهداری می‌شوند. یهودیان این محله را تا پیش از انقلاب ۱۳۵۷ ترک کردند، اما این اسناد همچنان شاهدی بر قدمت تاریخی و تنوع فرهنگی خوانسار هستند.

آثار باستانی همچون آتشکده تیر و معبد هیکل در کوه تیر، نشان از سابقه خوانسار در دوره پیش از اسلام دارند. همچنین سنگ قبری با خط پهلوی در روستای قودجان یافت شده که نشانه‌ای دیگر از اهمیت این منطقه در دوران باستان است. برخی منابع تاریخی قدمت این شهر را تا زمان اسکندر مقدونی نیز پی می‌گیرند؛ گفته می‌شود که اسکندر هنگام حرکت به سمت اصفهان از این محل عبور کرده است و میدان جنگی میان او و داریوش سوم در نزدیکی خوانسار اتفاق افتاده است.

در دوران پس از اسلام، خوانسار تحت حاکمیت حکومت‌های مختلفی از جمله امویان، عباسیان، طاهریان، و صفاریان قرار گرفت. حملات مغولان و سپس تاخت و تازهای تیمور لنگ نیز آسیب‌های جدی به این ناحیه وارد کرد. با این حال، در دوران صفوی خوانسار به مرکزی علمی، ادبی، و صنعتی مهم تبدیل شد. هنرهایی چون قالی‌بافی، قاشق‌تراشی، و گیوه‌دوزی در این دوران رونق یافتند و احداث مدرسه مریم بیگم صفوی به توسعه فرهنگی شهر کمک شایانی کرد.

از وقایع دیگر تاریخی، کوچ اجباری برخی از اعراب خراسان به خوانسار به فرمان نادرشاه و ایجاد محله‌ای به نام دهستان عربستان یا کوهسار در شرق شهر است. همچنین در دوران صفویه، مردم خوانسار با لشکر افغان‌ها توافق کردند که به شهر وارد نشوند و در عوض کتاب‌ها و نسخه‌های علمی ارزشمند را، از جمله قرآن پاسنگی، به آنها دادند.

در دوران قاجار نیز خوانسار اهمیت خاصی داشت و برخی از حاکمان این دوره که سابقه وزارت داشتند، به حکومت این شهر منصوب شدند.