بیرجند

بیرجند، به‌عنوان یکی از مناطق تاریخی و کهن ایران، در دوره‌های مختلف تاریخی به ویژه در دوران اسلامی و پیش از اسلام، اهمیت زیادی داشته است. نام آن، که برگرفته از زبان پهلوی است، نشان‌دهنده سابقه‌ای چند هزار ساله در این منطقه است. شواهد تاریخی و باستان‌شناسی متعددی از جمله محله گبرآباد، کاوش‌های قلعه دختر و بند دره، و کتیبه‌ها و سنگ‌نگاره‌های مربوط به دوره‌های اشکانی و ساسانی در این منطقه وجود دارند که همگی گواهی بر قدمت بیرجند و نقش مهم آن در تاریخ و فرهنگ ایران هستند.

در دوره اسلامی، جغرافی‌دانانی چون یاقوت حموی و حمدالله مستوفی از بیرجند به‌عنوان یکی از مراکز مهم قهستان یاد کرده‌اند. بیرجند از گذشته به تولید محصولاتی مانند زعفران و انگور مشهور بوده و ساختار شهری آن به گونه‌ای بوده که آب آن از طریق کاریز تأمین می‌شد. با گذشت زمان و به‌ویژه در دوره صفویه و قاجاریه، بیرجند به مرکزیت منطقه قهستان تبدیل شد و در دوران افشاریه، با استقرار خاندان خزیمه عرب، به یکی از مراکز مهم منطقه تبدیل گشت.

در دوره پهلوی، با ایجاد نخستین لوله‌کشی شهری ایران در بیرجند و احداث سومین فرودگاه کشور، این شهر به مرکز نظامی و راهبردی مهمی در شرق ایران تبدیل شد. در دوران جنگ جهانی دوم نیز شاهراه مشهد-زاهدان، که از بیرجند عبور می‌کرد، اهمیت زیادی در ارتباطات منطقه‌ای و استراتژیک متفقین داشت.

به‌طور کلی، بیرجند به دلیل جایگاه جغرافیایی خود در حاشیه کویر و نقش تاریخی آن به‌عنوان یکی از گذرگاه‌های مهم در مسیر شمال به جنوب، همواره از اهمیت اقتصادی، نظامی و فرهنگی برخوردار بوده و امروزه نیز همچنان یکی از شهرهای ارزشمند تاریخی و فرهنگی ایران محسوب می‌شود.

• درگاه اینترنتی شهرداری بیرجند: https://birjand.ir