پیام تبریک دکتر ماتسوئی، رئیس اتحادیه شهرهای تاریخی جهان به شهردار اصفهان
کوجی ماتسوئی، رئیس اتحادیه شهرهای تاریخی جهان و شهردار کیوتو در پیامی به علی قاسم‌زاده، شهردار اصفهان برگزاری نخستین مجمع شهرهای تاریخی ایران به ابتکار شهرداری اصفهان را تبریک گفت.
در بخشی از این پیام آمده است:
«مایلم تبریکات صمیمانه خود را در خصوص برگزاری نخستین مجمع شهرهای تاریخی ایران در اصفهان ابراز دارم. به باور من این حرکت، ابتکاری شاخص و معنادار برای شهرهایی است که به‌واسطه پیوندهای مشترک به‌عنوان شهرهای تاریخی به یکدیگر مرتبط شده‌اند تا دوستی‌شان را تعمیق کنند و از طریق برگزاری این مجمع، خرد و تجربیات خود را به اشتراک بگذارند و در راستای حراست و توسعه شهرهایشان تلاش کنند. شهر اصفهان به‌عنوان یکی از اعضای بنیان‌گذار اتحادیه شهرهای تاریخی جهان، در گذشته ده بار در اجلاس‌های جهانی این اتحادیه شرکت و به پیشبرد فعالیت‌های آن کمک کرده است. اینکه اصفهان در آینده نیز همچنان با همکاری شهر کیوتو و سایر اعضای اتحادیه به مشارکت فعالانه برای حل مسائل شهرهای تاریخی ادامه دهد، بسیار شایان تقدیر خواهد بود.»
پیام دکتر فرطوسی، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو- ایران
بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم
شهرداران گرانقدر، مسئولین محترم و حضار ارجمند،
این گردهمایی به‌منظور پاسداشت و حفظ بافت‌های تاریخی شهرهای کشور برگزار شده؛ میراثی گرانبها که به‌مثابه شناسنامه فرهنگی و تمدنی این سرزمین است و می‌تواند ایران عزیز ما را به‌خوبی در پهنه بین‌المللی معرفی کند. بافت‌های تاریخی نه‌تنها بازتاب‌دهنده زیبایی‌های معماری و شهرسازی گذشته ما هستند، بلکه جلوه‌گر سبک زندگی، ارزش‌ها، باورها و اصالت و تمدن مردمانی هستند که در این سرزمین، قرن‌ها زیسته‌اند. هر خانه و هر کوچه، هر مسجد و بازار، بخشی از هویتی است که از دل تاریخ به ما رسیده و امروز در برابر مسئولیتی سترگ برای حفظ و احیای آن قرار داریم. این میراث، سندی است از فرهنگ و تمدنی که در برابر چالش‌ها و ناملایمات تاریخی همجنان سرزنده و مانا ایستاده است. خانه‌های تاریخیِ شهرهای ما گنجینه‌هایی از هنر و خلاقیت‌اند. هر خانه با سردرهای آجری، پنجره‌هایی با نقش‌های زیبای هندسی، حیاط‌های مرکزی و حوض‌های زلال، جلوه‌ای از بهشت ایرانی را به تصویر می‌کشد. درهای چوبی، اتاق‌های پنج‌دری و هفت‌دری با شیشه‌های رنگارنگ، همگی نه تنها نشان‌دهنده خلاقیت ایرانی که نمایان‌گر پیوند عمیق میان زندگی، طبیعت و فرهنگ ایرانی در معماری و هماهنگی فضاهای باز و بسته برای تأمین آسایش و آرامش و بازتاب‌دهنده خلاقیت هنری و زیبایی‌های تمدنی مردمان ما بوده‌اند؛ تمدن باشکوهی که در دل خود بردارنده همزیستی مسالمت‌آمیز فرهنگ‌های متنوع و الگویی مثال‌زدنی از تعامل و تسامح در دنیای امروز به‌شمار می‌آید. در سال‌های اخیر، با توسعه صنعت گردشگری، برخی از این خانه‌های تاریخی احیا و به هتل‌ها و اقامتگاه‌های سنتی تبدیل شده‌اند. این احیا، خود گواهی است بر اینکه این میراث، نه‌تنها هویتی ایستا، بلکه فرصتی برای ایجاد رونق اقتصادی و توسعه پایدار است.
شهرداران گرانقدر، خانم‌ها و آقایان،
شما به‌عنوان پیشگامان تصمیم‌گیری در حوزه شهری، نقشی کلیدی در این مسیر دارید. تصمیم‌ها و اقدام‌های شما می‌تواند به احیای بناهای تاریخی و بازگرداندن روح زندگی به این فضاها منجر شود یا خدای‌ناکرده زمینه تخریب این سرمایه‌های ملی را فراهم آورد. کمیسیون ملی یونسکو-ایران نیز همواره در کنار شماست و از تمامی ظرفیت‌های خود برای حمایت از حفظ بناها و بافت‌های تاریخی استفاده می‌کند. زیرا که این مسیر، تنها با همکاری و تعهد همگانی به نتیجه خواهد رسید. پاسداشت این میراث گرانبها تنها از طریق همکاری و هم‌افزایی همه دستگاه‌ها و نهادهای مرتبط، از جمله شهرداری‌ها و دهیاری‌ها و نیز حمایت نخبگانی و مردمی ممکن است؛ در روندی که توجه سازنده بین‌المللی را به همراه داشته باشد. در پایان، لازم می‌دانم از شهردار محترم اصفهان به‌خاطر میزبانی شایسته و تدارک این رویداد ارزشمند سپاسگزاری کنم. اصفهان، خود نگینی درخشان در تاریخ و فرهنگ این سرزمین است و میزبانی این مجمع، نشانه‌ای از توجه جدی مسئولان این شهر به میراث تاریخی ایران است. امیدوارم که این گردهمایی آغازی باشد بر اقدامات مؤثر و هماهنگی‌های گسترده در جهت حفظ و احیای شهرهای تاریخی کشورمان که لازمه انتقال این گنجینه‌های بی‌همتای بشری به نسل‌های آینده ایران و جهان است و از این راه به جهانیان نشان دهیم که ایران، نه تنها میراث‌دار تمدنی باشکوه است، بلکه برای پاسداشت هویت تاریخی و فرهنگی خود که بر تارک هویت تمدنی تاریخی جهان می‌درخشد، می‌کوشد.
به امید دیدار زود شما عزیزان و با آرزوی موفقیت و سربلندی برای همه شما…»
پیام دکتر جمالی‌نژاد، استاندار اصفهان
بیش از ۶۰ هزار روستا و سکونت‌گاه در کشور ما وجود دارد که به بیش از دو سوم آن دسترسی نداریم، زیرا خالی از سکنه شده‌اند. بیش از ۱۴۰۰ شهر کشور موزه بی‌سقف هستند و به‌تبع آن روستاهایی نیز با این ویژگی وجود دارند. شهرها به‌عنوان موزه‌های بی‌سقف ریشه در تاریخ دارند و با اصالت هستند، این اجلاس و شکل‌گیری آن، کار مشترک وزارت کشور، سازمان شهرداری‌ها، شهرداری اصفهان و شهرهای تاریخی کشور است، البته شهردار اصفهان نیز کار ارزشمندی را رقم زد. نخستین اجلاس مجمع شهرهای تاریخی ایران می‌تواند آغاز خوبی برای بازخوانی و بازآفرینی شهرهای بزرگی شود که بافت تاریخی و سنتی خود را از دست داده‌اند. پنج نسل دانشگاه را تجربه کردیم که نسل اول آموزشی بود و در ادامه نسل دوم دانشگاه‌ها، آموزشی و پژوهشی شدند، نسل سوم دانشگاه‌ها در کنار دو موضوع گفته شده، بهره‌وری را مدنظر قرار دادند و به خلق فرصت و ثروت پرداختند. دانشگاه‌های نسل چهارم در کنار همه این اقدامات، فعالیت‌های نوآورانه و خلاقانه را جز اهداف خود قرار دادند و در ادامه نسل پنجم دانشگاه‌ها کارآفرینی و فناوری را جز اقدامات خود تعریف کردند و این سیر را در شهرها نیز شاهد هستیم. زبان شهرها نیز نخست در حوزه خدمات شهری بود، بعد مسائل کالبدی به آن اضافه شد و در ادامه مسائل فرهنگی نیز توجه ویژه قرار گرفت و به‌تازگی شهرها نیز ملزم شدند که نوآور، دانش پایه و دانش مبنا باشند. برنامه هفتم توسعه نیز به این بلوغ و تکامل رسیده است و یادآور می‌شود که شهرداری برای خود تصمیم بگیرد و روی پای خود بایستد، ادامه داد: شهرها باید به ریشه خود توجه کنند؛ به‌عنوان مثال یزد از شهرهایی است که ریشه و اصالت خود را نگه داشته است و بسیاری از آثار تاریخی و بافت قدیمی آن‌ها باقی مانده است. شهرداری‌ها باید این خلاقیت را داشته باشند که در کنار معماری‌های نوین فرصت داشته باشند که در بافت‌های تاریخی اقدامات تاریخی ریشه‌دار انجام دهند.
در استان اصفهان سه موضوع اصلی و اساسی ازجمله گردشگری، هوش مصنوعی و انرژی نوین یا خورشیدی را برای توسعه استان مطرح کردیم که این سه موضوع تا چهار سال آینده به عنوان موضوعات پیشران توسعه استان مطرح می‌شود و شهرداری اصفهان نقش مهمی در موضوع نخست یعنی گردشگری دارد. چهار سال آینده تمام تلاش ما توجه به شهرهای کوچک، میانی و روستاهای استان است تا جریان مهاجرتی را از شهرهای کوچک و میانی کُند، متوقف و حتی معکوس کنیم، زیرا اصفهان به‌لحاظ جمعیت ظرفیت بیشتر از این ندارد. باید بازآفرینی و بازاندیشی کنیم و بدانیم چه برنامه‌ای برای شهر اصفهان داریم و با بازخوانی اقدامات گذشته، بازآفرینی نیز داشته باشیم؛ در ادامه با همدلی، هم افزایی، وفاق و انسجام بتوانیم شهر و استان اصفهان را در آینده آباد و سرزنده داشته باشیم.
پیام دکتر قاسم‌زاده، شهردار اصفهان
شعار اجلاس «شهر تاریخی شهر زندگی» است، بر این اساس با مروری بر آثار تاریخی شهر، آن‌ها را به چند دسته تقسیم کردم که قابل تعمیم به شهرهای دیگر است. حفظ بافت و آثار تاریخی صرفاً به‌معنای نگهداری از آن‌ها نیست، بلکه ضرورت دارد که این بافت مهیای زندگی شود و سرزندگی خود را حفظ کند، ردِ بعضی آثار تاریخی را فقط می‌توان در کتاب‌ها پیدا کرد که متأثر می‌شویم، همچون عمارت نمکدان که اثری از آن در شهر نیست. دسته دیگر آثار تخریب شده‌ای است که از آن‌ها نمادی بر جای گذاشتیم، از جمله حمام خسرو آقا تا آن را فراموش نکنیم. دسته دیگر، آثاری است که آن‌ها را فریز کردیم و درِ آن‌ها را بستیم، زیرا منابع مالی برای احیای آن نداریم؛ بخشی از آن در اختیار سازمان میراث، اداره کل راه و شهرسازی یا شهرداری است که باید آن‌ها را از این حالت فریز خارج کنیم. بخشی از آثار مرمت و جزو آثار موزه‌ای شده است و صرفاً بازدید می‌شود، یک دسته از آثار تاریخی همچون خانه آقا نورالله نجفی یا خانه مشروطیت را احیا کردیم و به چرخه زندگی بازگرداندیم، اما فقط حالت موزه‌ای ندارد و وارد چرخه فرهنگی اجتماعی شده است. دسته بعدی آثاری است که نه‌تنها وارد مدار کردیم و سطح اولیه حیات را در آن حفظ کردیم، بلکه آن را مناسب زندگی کردیم تا سرزنده باشد؛ به‌عنوان مثال چهارباغ که نه‌تنها زنده است، بلکه مناسب زندگی شده و سرزنده است.
اگر در محور جلفا قدم بزنید، نه‌تنها احیا و مناسب زندگی شده است، بلکه بافتی سرزنده است که با بافت‌های نوین رقابت می‌کند؛ از حیث اجتماعی اقتصادی نیز نسبت به بافت مدرن خودنمایی، غرور و شخصیت غالب دارد. لازم است با شیبی به سمت زنده کردن، مناسب زندگی کردن و سرزنده کردن گام برداریم؛ هنر این است که زندگی را جریان دهیم و بافت تاریخی مناسب را زنده کنیم. اصفهان افتخار میزبانی نخستین اجلاس مجمع شهرهای تاریخی کشور را پیدا کرده است که امیدوارم این نقطه آغاز، نقطه اوجی به دنبال داشته باشد و با همگرایی، همدلی و اشتراک تجارب، این سرمایه ارزشمند را حفظ و متعالی کنیم.